İbn Haldun Çalışmaları Dergisi

Milletlerarası Hukuk Perspektifinden Uyuşmazlıkların Uzlaşma ve Arabuluculuk Yoluyla Çözümünün Karşılaştırılması

Sezercan Bektaş — 2025-03-25

Devlet ve yatırımcılar arasındaki uyuşmazlıkların çözümü maksadıyla tercih edilen yargı dışı çözüm mekanizmalara arasında birbirlerine yakın özellikler taşıyan iki çözüm yolu bulunmaktadır. Bunlar, uzlaşma ve arabuluculuk çözüm yollarıdır. Makalemizde, öncelikle milletlerarası kamu hukukundan barışçı çözüm yolları olarak neşet eden uzlaşma ve arabuluculuk yolları tanımlanmış ve bunların uygulaması incelenmiştir. Ardından bu çözüm yollarının özellikle UNCITRAL Ticari Uzlaşma Model Kanunu ve Milletlerarası Daimî Tahkim Divanının İhtiyari Uzlaşma Kuralları kapsamında uzlaşma ve arabuluculuk müesseselerinin birbirlerinden farklarının ortaya konulması, bu çözüm yollarının taşıdığı özellikler ve nihayetinde milletlerarası nitelikli olan uyuşmazlıklarda uzlaşma ve arabuluculuk anlaşmasının Singapur Konvansiyonu hükümleri kapsamında icra edilebilirliğinin tartışılması amaçlanmıştır.

Üniversite Kampüslerinde Alternatif Bir Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak Arabuluculuk

Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu — 2025-03-25

Üniversiteler, sosyal ve kültürel çeşitlilik, akademik baskılar ve rekabet, kampüs yaşamından kaynaklanan sorunlar ile toplumsal ve politik etkiler ve benzeri etkenler nedeniyle çatışma potansiyeli yüksek kurumlardır. Bu makalede, üniversite kampüslerindeki çatışma dinamikleri, çatışma çözümünde başvurulan yöntemler ve bu yöntemlerin olumlu ve olumsuz yanları ele alınarak, arabuluculuğun bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak kampüs çatışmalarında kullanımı üzerinde durulacaktır. Çalışmamızda, üniversite kampüslerinde ortaya çıkabilecek çatışmaların arabuluculuk yöntemi ile çözüme kavuşturulması, farklı ülkelerdeki uygulamalar, arabuluculuğun bu alandaki olumlu ve olumsuz etkileri alana ilişkin literatürden yararlanarak açıklanmaya çalışılacaktır. Ayrıca ülkemizdeki mevcut durum ele alınmaya çalışılacak ve önerilerde bulunulacaktır.

Kurum Ekosistemini Geliştirme Aracı Olarak İşyeri Arabuluculuğu

Ömer Faruk Kafalı — 2025-03-25

İşyerlerinde, çalışanlar arasında anlaşmazlıklar kaçınılmazdır. Çatışmalar, üretkenliği kesintiye uğratabilen ve huzursuz bir çalışma ortamı oluşturabilen durumlardır. İş ilişkisi çerçevesinde çıkan anlaşmazlıklarda, mahkeme yerine, öncesinde yapıcı ve barışçıl çözüm yöntemlerine başvurulması elzemdir. Arabuluculuk yöntemi bu noktada devreye girmektedir. Arabuluculuk, tarafsız bir arabulucunun, ihtilaflı tarafların birbirlerini daha iyi anlamaları ve gelecekte çalışma ilişkisini geliştirecek karşılıklı olarak kabul edilebilir çözümler bulmaları için aralarındaki iletişimi kolaylaştırdığı yapılandırılmış bir süreçtir. İşyeri çatışmalarının temel nedenleri yanlış iletişim ve sorumlulukların net olmaması gibi şikâyetlerden kaynaklanır. İşyeri arabuluculuğunu uygulamak, sadece anlık çatışmaları çözmekle kalmaz, aynı zamanda organizasyon ekosistemini geliştirir. Arabuluculuk açık iletişim, saygı ve iş birliği kültürünü teşvik ederek pozitif bir çalışma ortamı oluşturur, çalışanlar, ekipler ve yönetim arasındaki ilişkileri güçlendirir ve güven inşa eder. Arabuluculuk, çatışmaları erken bir şekilde ele alarak, sorunların büyük ve yasal anlaşmazlıklara dönüşmesini önler. Neticede işyeri arabuluculuğu, yapıcı uyuşmazlık çözümü kültürünü teşvik ederek, pozitif ilişkiler geliştirerek ve organizasyon performansını artırarak organizasyon ekosistemini geliştirir.

Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin İptali Talebinin Arabuluculuk Sürecinin Temel İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Süleyman Topak — 2025-06-05

Arabuluculuk faaliyetinde gönüllülük, iradilik, gizlilik, arabulucunun tarafsızlığı, süreç kontrolünün taraflarda olması, eşitlik gibi temel ilkeler geçerli olup süreç sonunda tarafların anlaşmaya varması veya anlaşmaması tamamen kendi ihtiyarlarındadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde ise taraflar arasında arabuluculuk anlaşma belgesi düzenlenmesi mümkündür. Arabuluculuk kurumu, tarafların özgür iradeleri doğrultusunda uyuşmazlığı sulh yoluyla çözmeleri esası üzerine kurulmuş olmakla birlikte süreç sonunda varılan anlaşma hukuki niteliği itibariyle mahkeme dışı sulh sözleşmesidir. Bu yönüyle anlaşma belgesi, sözleşmelere ilişkin genel geçerlilik şartlarına tabidir. Arabuluculuk süreci içinde her ne kadar anlaşmaya varılmış olsa da yanılma, aldatma, korkutma nedenine dayalı irade bozukluğu (TBK m. 30-39), bilhassa gabin (TBK m. 28/1) iddiasına dayanarak bu belgenin Türk Borçlar Kanunu’nda öngörülen süre dâhilinde, iptal edilebilirlik yaptırımı çerçevesinde hükümsüz kılınması (TBK m. 28/2) muhtemeldir. Yine arabuluculuk faaliyetinde tarafın veya iradi temsilcinin fiil ehliyeti olmaksızın anlaşma belgesinin imzalanmış olması durumunda bu belgenin ehliyetsizlik nedeniyle geçersizliği ve iptali mümkündür. Arabuluculuğun amaç ve etkinliğini baltalayacak tüm olumsuz etmenlerden arındırılması için arabulucunun, temel ilkeler çerçevesinde daha müdahil olduğu bir süreç yönetimini gerektirmektedir. Arabuluculuk anlaşma belgesinin irade bozuklukları nedenine bağlı olarak iptali mümkün görülse dahi arabuluculuk kurumunun temel ilkeleri gözetildiğinde bu taleplere yargı makamlarının mesafeli yaklaşması kanımızca zorunludur.

Dava Şartı Arabuluculuk Sürecinde İlk Toplantıya Katılmama Nedeniyle Uygulanan Yargılama Giderine İlişkin Yaptırımın Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Gülnihal Ahter Yakacak — 2025-06-05

Dava şartı arabuluculuk, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 1 Ocak 2018’de yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeye göre, taraflar mahkemede haklı bulunsalar bile arabuluculuk sürecine katılmadıkları takdirde yargılama giderlerinden sorumlu tutulacaktır. Bu düzenlemenin hak arama özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle 2018 yılında Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açılmış, Mahkeme düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermiştir. Ancak, 14 Mart 2024 tarihli kararında, Çorum Tüketici Mahkemesi’nden gelen itirazı değerlendirerek, arabuluculuk toplantısına katılmayan tarafın tüm yargılama giderlerinden sorumlu tutulması ve vekâlet ücretinden mahrum bırakılmasını hak arama özgürlüğü ve mülkiyet hakkı bağlamında ölçüsüz bularak iptal etmiştir. Mahkeme, katılımı teşvik edecek yaptırımların orantılı olması gerektiğini, haklılık durumu gözetilmeksizin taraflara aşırı mali külfet yüklenemeyeceğini belirtmiştir. Kanun koyucunun, adalete erişimi engellemeyecek şekilde daha dengeli düzenlemeler yapması gerektiği vurgulanmıştır.

Arabuluculuk Süreçlerinde Gelişen İhtiyaçlar, Anlaşmayı Destekleyebilecek Öneriler: “Sınırlandırılmış Hakem Yetkisi” ve “Arabulucunun Yedieminliği”

Umut Metin — 2025-06-05

Arabuluculuk müzakeresinde tarafların anlaşmaya yaklaştıkları lakin anlaşmaya ulaşılamayan hallerde sorunu ortadan kaldırıcı önerilere ihtiyaç duyulabilmektedir. Nitekim arabulucunun öneride bulunması ve tarafların kabulüyle arabuluculuktan tahkime geçiş de sağlanabilmektedir. Bu noktada; tahkime geçilmiş olduğu bir halde tarafların sürpriz bir hakem kararı ile karşılaşmasını engelleyecek bir imkânın sunulabilmesi, uyuşmazlığın çözümü için fayda sağlayabilir. Çalışmamızda “Sınırlandırılmış Hakem Yetkisi” olarak isimlendirdiğimiz yöntem, arabuluculukta anlaşma anlaşma imkânı oluşmayan hallere çözüm üretilmesi hedefini taşımaktadır. Sunduğumuz yöntemdeki amaç, tarafların arabuluculuk sürecinde uyuşmazlığın çözümüne ilişkin sağladıkları yakınlaşmayı göz ardı etmeden, uyuşmazlığın çözümüne imkân vermektir. Arabuluculukta anlaşma için özellikle taşınır eşyaların tarafsız ve güvenilir bir üçüncü kişiye teslimi ihtiyacı gündeme gelebilmektedir. Uygulamada “Escrow Aracısı”,“Yediemin” olarak ifade edilebilecek bu kişi vasıtasıyla, taşınır bir eşyanın varılacak arabuluculuk anlaşması ardından kime teslim edileceği yönetilerek, salt ortada taraflar için maddi veya hukuki kıymeti bulunan taşınırın teslimi konusundaki şüphenin ortadan kaldırılması sağlanabilecektir. Tarafsız, güvenilir kişi olan arabulucunun escrow aracısı/yediemin olarak vazife üstlenmesi arabuluculukta anlaşmayı destekleyebilecektir.

Müzakereye Yeni Bir Bakış Açısı: Durumsal Müzakere

Hülya Demir Yaleze — 2025-06-05

Son yıllarda müzakere kavramı iletişimin öne çıktığı birçok alanda kendini önemli bir yere konumlandırmıştır. Müzakere, bireylerin kolektif kararlarla uzlaşı sağlamalarında etkin bir yol haritası olmaktadır. Günümüzde müzakere, farklı yaklaşımlar ve etkili uygulama alanlarıyla bireysel ya da toplumsal birçok durumda başvurulan bir iletişim mekanizması haline gelmektedir. Müzakerenin söz konusu özelliklerinden yola çıkılarak bu çalışmada, müzakereye mevcut yaklaşımlardan en yaygın olarak bilinen ve uygulanan iki model olan “İlkeli Müzakere Tekniği” ve “Taktiksel Empati Modeli”ne farklı perspektiflerden bir eleştiri getirilerek çalışma kapsamında müzakerede “kültür”ün dikkate alınması gerektiği belirtilmiş, “durumsallık” ile “bağlam” öne çıkarılarak yeni bir müzakere yaklaşımı ifade edilmeye çalışılmıştır. Ortaya konan müzakere yaklaşımına “Durumsal Müzakere” adı verilmiştir. Çalışmada, Durumsal Müzakere’nin temel mantığının izah edilmesi, bileşenlerinin açıklanması ve genel kabul gören müzakere tarzları ile karşılaştırılması vasıtasıyla müzakere konusuna farklı bir bakış açısı sunmak amaçlanmıştır.