İbn Haldun’da Şehir Planlaması: Mukaddime’nin Güncel Bir Okuması

Abstract

İbn Haldun modern anlamda bir şehir plancısından ziyade bir tarih felsefecisi ve sosyolog olarak bilinir. Ancak o, Mukaddime’de medeniyet anlayışının bir parçası olarak, şehir ortamının planlanmasına ilişkin bazı prensipler üzerine değerlendirmeye değer düşünceler serdetmiştir. Altı asır önce yazılmış olmasına rağmen, okumalarımız onun şehir planlamasına ilişkin fikirlerinin oldukça modern bir tat taşıdığını ve bunların güncel şehirleşmeyle ilgili konularda hala geçerli olduğunu göstermektedir. O, döngüsel süreçlere inanmaktadır ki şehirler ve kentsel gelişim de benzer bir sürece tabiidir. Onun gözlemlerinden aktararak kendi zamanının kültürünü, yaşam biçimlerini, yapılarını, ve şehirlerin problemlerini tasvir etmiştir. Şehirdeki insanın mutluluğu, şehrin fiziki gelişimi, çevre ve sürdürülebilirliği de dahil olmak üzere konunun neredeyse bütün veçhelerine değinmiştir. Şehir planlaması konusunda İbn Haldun’dan ne öğrenebiliriz? Şehirlerimizin günümüzde karşılaştığı güncel meselelerle onun irfanını ve prensiplerini nasıl bağdaştırabiliriz? Bu makale aynı zamanda İbn Haldun tarafından ortaya konulan şehir planlamasına ilişkin ilkeleri tartışmakta ve bunların güncele dönük yorumunu değerlendirmeye çalışmaktadır.