İktidar ve Şehir Yaşamı: Tahran'daki Tarihsel Değişimi 1979 Devriminden Sonra Ibn Haldun Teorisi Perspektifinden Okumak

Abstract

Kentlerin çöküşü nasıl açıklanır? Bu soruya yanıt olarak İbn Haldun, birkaç yüzyıl sonra bile hala işlevsel görünmekte olan geniş bir teori sunmaktadır. Bu yazıda, 1979 İslam Devrimi'nden öncesi ve sonrasındaki dönemlerdeki Tahran tarihinin İbn Haldun'un teorisiyle açıklanması amaçlanmıştır. Makalenin yöntemi, tarihsel çalışmadır ve bu bağlamda tarihi belgeler (gazeteler, bültenler ve diğer otantik tarihi kaynaklar) ve Tahran ile ilgili kitaplar, ana kaynaklar olarak belirtilmiştir. İbn Haldun'un bölümlerine dayanarak, bu çalışmanın sonucu, Tahran için her iki tarihsel dönemdeki (1979 devriminden önce ve sonra), beş ana dersi ele aldığımızda, şehrin bu aşamaların geçişine tanıklık ettiğini göstermektedir. Devrim öncesi dönemde, Tahran'da müttefiklerin varlığı ve Muhammed Rıza Şah Pehlevi'nin taç giymesiyle yeni bir çağ başlamış, 1954 darbesi ile de şehirde otokrasi başlamıştır. Entelektüellerin gelişmesi, 50'li yıllarda petrol gelirleri, işçilerin banliyölere akını ve İslam devrimi kentin düşüşündeki ayrı ayrı dört aşama olarak yer almaktadır. İslam Devrimi'nin zaferi ve gece kulüplerinin yakılmasıyla, zafer çağı başlamıştır. İslami değerlerin genişlemesi ve savaş sonrası yeniden yapılanma, iktidarın zirvesi olarak değerlendirilebilir, ancak çevresel krizler ve kentsel nüfusun muazzam büyümesinden kaynaklanan sorunlar, kentin düşüşü sırasında karşılaştığı en büyük sorunlardır. Dolayısıyla bu değişimler İbn Haldun'un hükümet, kent ve iktidar alanındaki fikirleri kullanılarak açıklanmaktadır.